Arboretum Powsin

Rok założenia: 1974.

Lokalizacja: Pd. Wsch. część Warszawy (przy ulicy Prawdziwka) przy drodze na Konstancin.

Powierzchnia: 40 ha, z czego 32 ha są udostępnione do zwiedzania.


Arboretum w Powsinie, a tak naprawdę Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN w Warszawie, położone jest na terenie dzielnicy Ursynów. Mieści się ono w Ogrodzie Botanicznym Polskiej Akademii Nauk. Rośnie tam ok. 9000 gatunków i odmian roślin z wielu stref klimatycznych.

Arboretum w Powsinie - budynek przy bramie wejściowej
Arboretum w Powsinie - budynek przy bramie wejściowej

Pierwsze starania o utworzenie dużego, nowoczesnego ogrodu botanicznego w Warszawie zostały zainicjowane już w roku 1928 przez profesorów Bolesława Hryniewieckiego i Romana Kobendzę.Po II wojnie światowej w roku 1948 powstał pierwszy projekt założenia ogrodu. W roku 1956 zespół warszawskich botaników kierowany przez prof. Wacława Gajewskiego przedstawił szczegółowy program ogrodu. W roku 1970 w Skierniewicach w Zakładzie Genetyki Roślin PAN z inicjatywy prof. Szczepana Pieniążka powstała Pracownia Zasobów Genowych Roślin Uprawnych mająca za zadanie przygotowanie podstaw do organizacji ogrodu w Powsinie. Decyzją Prezydium PAN w roku 1974 nastąpiło powołanie Ogrodu Botanicznego PAN. Do 1977 roku wykupiono ok. 40 ha ziemi. W latach 1978-1990 przeprowadzono zasadnicze zagospodarowanie terenu i zapoczątkowano tworzenia kolekcji roślin. Pierwszym dyrektorem ogrodu był prof. Bogusław Molski, a jego następcą w 1989 roku został prof. Jerzy Puchalski. Bramy Ogrodu Botanicznego zostały otwarte dla zwiedzających w roku 1990. W 2017 roku funkcję dyrektora objął dr Paweł Kojs.

Plan arboretum w Powsinie
Plan arboretum w Powsinie

W pierwszej zrealizowanej części arboretum ogrodu znalazły się głównie gatunki drzew i krzewów iglastych, a także roślin wrzosowatych i magnoliowatych. Drzewa i krzewy iglaste, dobrane zostały pod kątem ich wzrostu. Do ciekawych roślin nagozalążkowych występujących w arboretum zaliczyć należy duże populacje metasekwoji chińskiej oraz miłorzębu dwuklapowego (chińskiego). Gatunki iglaste odznaczające się powolnym lub karłowym wzrostem posadzone zostały w arboretum na wijącym się wśród trawników w środkowej części tej ekspozycji. Są to odmiany i gatunki cisów, jałowca płożącego, żywotników, świerka kłującego i cyprysików. Uwagę zwracają także specjalnie wyselekcjonowane karłowe formy kosodrzewiny. Tło tej części arboretum stanowią wysokie gatunki iglaste, w tym drzewa jodły kalifornijskiej i koreańskiej, świerku pospolitego i serbskiego oraz sosny czarnej i modrzewia eurojapońskiego.

Arboretum w Powsinie - tablica informacyjna
Arboretum w Powsinie - tablica informacyjna

Drugą cześć kolekcji arboretum stanowią rośliny drzewiaste należące do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Są to głównie gatunki i odmiany różaneczników zimozielonych i azalii oraz wrzosy i wrzośce. Wśród roślin ozdobnych można wyróżnić rozarium, obejmujące 590 gatunków i odmian róż. Jest to największa tego typu kolekcja w Polsce, stanowiąca zarazem Narodową Kolekcję Róż. Znajdują się w nim także stare odmiany, uprawiane obecnie bardzo rzadko: róże damasceńskie, burbońskie, portlandzkie i remontanty. Kolekcja roślin cebulowych i kłączowych obejmuje irysy (300 taksonów), lilie (134 taksony) i dalie (100 taksonów). Ogród bylinowy, zakomponowany na urozmaiconych wzniesieniach i stawikach na terenie o powierzchni ok. 1 ha, obejmuje około 800 taksonów.

Arboretum w Powsinie - jedna z alejek
Arboretum w Powsinie - jedna z alejek

Dużą atrakcją arboretum jest kolekcja gatunków i odmian magnolii w której zgromadzono 70 taksonów tych drzew oraz 10 odmian tulipanowca amerykańskiego. Cenne są też zbiory lilaka pospolitego (58 odmian), jaśminowca (30 odmian) oraz 50 gatunków i odmian hortensji. W 2019 roku została założona kolekcja Ogród Wiśniowy Reiwa. Wchodzi w skład Zespołu Kolekcji Dendrologicznych. Na powierzchni 0,360 ha znajduje się ok. 50 różnych taksonów, w tym 50 sztuk drzew japońskich gatunków wiśni w następujących odmianach: wiśnia piłkowana (Prunus serrulata) ‘Kiku-shidare-zakura’, ‘Kanzan’, ‘Shimidsu’, ‘Fugenzo’, wiśnia różowa (Prunus ×subhirtella) ‘Pendula Plena Rosea’, ‘Fukubana’, ‘Autumnalis Rosea’, wiśnia jedońska (Prunus ×yedoensis) ‘Ivensii’, ‘Shidare Yoshino’, wiśnia zwisła (Prunus pendula) ‘Beni-shidare’, ‘Snow Fountains’.

Arboretum w Powsinie
Arboretum w Powsinie

Bardzo ciekawym okazem w arboretum ogrodu jest endemiczny gatunek amerykański Franklinia alatamaha zwany drzewem Franklina. Gatunek ten znaleziono w naturze ponad 200 lat temu w stanie Georgia tylko na jednym stanowisku, które wkrótce zostało zniszczone. W powsińskim ogrodzie krzew ten szczególnie pięknie wygląda późną jesienią, gdyż wtedy rozwijają się duże białe kwiaty na tle czerwono przebarwionych liści.

Arboretum w Powsinie - widok na wzgórza
Arboretum w Powsinie - widok na wzgórza

To jedno z lepiej utrzymanych i uporządkowanych arboretów w Polsce. Bardzo tłumnie odwiedzane, szczególnie w weekendy, zarówno przez Warszawiaków, jak i amatorów przyrody z całego kraju.

Arboretum w Powsinie - Kolekcja Roślin Górskich
Arboretum w Powsinie - Kolekcja Roślin Górskich
Źródło: https://ogrod-powsin.pl/ i zbiory własne.

- Drzewa Polski - Arboreta - Atlas drzew -