Bożodrzew, ajlant - rodzina biegunecznikowate

Gatunki bożodrzewu: 15 gatunków na świecie - głównie w południowo-wschodniej Azji i północnej Australii. W Polsce występuje tylko jeden gatunek - bożodrzew gruczołkowaty.


Bożodrzew gruczołkowaty (Ailanthus altissima)

Bożodrzew gruczołkowaty pędBożodrzew gruczołkowaty kwiat
Bożodrzew gruczołkowaty: pęd drzewa z bliznami liściowymi oraz kwiat

Cechy drzewa: Bożodrzew gruczołkowaty to dostojne, urodziwe, wysokie drzewo do 25 metrów wysokości, o jasnej szarobrązowej podłużnie spękanej korze z długim prostym pniem. Pączki przed rozwojem liści intensywnie czerwone. Młode pędy owłosione, jesienią i zimą z dużymi bliznami liściowymi o kształcie serca. Drzewo o bardzo szybkim przyroście przy odpowiednich warunkach glebowych i stanowiskowych.

Bożodrzew gruczołkowaty gruczołki na liściuBożodrzew gruczołkowaty gruczołki na liściu
Bożodrzew gruczołkowaty: gruczołki na liściu - wierzch i spód liścia

Liście. Pierwsze młode liście czerwonawej barwy. Liście zielone, skrętoległe, złożone, duże - do 90 cm długości, całobrzegie, nieparzystopierzaste, składające się z 11-19 krótkoogonkowych listków. U podstawy liści charakterystyczne 2-4 ząbki z gruczołkami od spodniej strony.

Bożodrzew gruczołkowaty liśćBożodrzew gruczołkowaty owoce
Bożodrzew gruczołkowaty: liść i owoce

Kwitnienie. Kwiaty pojawiają się na gałązkach pod koniec czerwca i na początku lipca.
Kwiaty. Kwiaty są drobne, zielonkawe i żółtawe, zebrane w luźne wierzchołkowe wiechy. Bardzo miododajne. Każdy kwiat wydaje do 6 owoców.
Owoce. Owoc zebrany w brązowawe, karminowoczerwone, zółtoczerwone wiechowate kiście składające się ze spiralnie skręconego skrzydełka z nasieniem w środku. Pojedyncze owoce początkowo jasnozielone, a po dojrzeniu brązowawe. Dość oryginalne. Długo wiszą na gałązkach - nie opadają jesienią - czasami utrzymują się aż do następnego lata. Wchodzi w stan owocowania w wieku 10 lat.

Pochodzenie: Azja Wschodnia - Chiny, północny Wietnam.

Bożodrzew gruczołkowaty ogonki liścioweBożodrzew gruczołkowaty owoce
Bożodrzew gruczołkowaty: ogonki liściowe i owoce

Rozmaitości: Drzewo to zostało przywiezione z Chin do Stanów Zjednoczonych pod koniec XVIII wieku, jako okaz ogrodniczy i drzewo dające dużo cienia. W XIX wieku liście bożodrzewa służyły za pożywienie krewniaka jedwabnika, dzięki czemu nastąpiło duże rozprzestrzenienie się tego gatunku.

Bożodrzew gruczołkowaty jest wytrzymały na spaliny miejskie i zanieczyszczenia, szybko przyrasta (nawet 2 metry rocznie w młodości) i znosi suche gleby i okresy suszy. Słabo natomiast wytrzymuje duże mrozy w młodości. Późne przymrozki potrafią uszkodzić pierwsze zielone pędy, ale dzieje się to rzadko, gdyż wypuszcza pierwsze liście dość późno. Duże mrozy jednak nie szkodzą dorosłym drzewom.

Tworzy mnóstwo odrostów korzeniowych, dodatkowo łatwo się rozsiewa - uznany został za gatunek bardzo inwazyjny. Jego agresywny system korzeniowy może powodować uszkodzenia chodników, kanałów ściekowych i fundamentów budynków. Zgodnie ze stanem prawnym bożodrzewu nie wolno sadzić i rozmnażać ani sprzedawać jego sadzonek bez zezwolenia. Bez zezwolenia można też wycinać duże drzewa.

W medycynie ludowej wyciąg z jego liści używany był jako środek chwastobójczy. Jego drewno jest zbyt słabe i nie ma większych zastosowań.

Bożodrzew gruczołkowaty owoceBożodrzew gruczołkowaty jesienią
Bożodrzew gruczołkowaty: owoce latem i gałązka jesienią

Drzewa podobne: Ze względu na duże, złożone liście można go pomylić z mniej popularnymi u nas orzechami, sumakiem, korkowcem czy orzesznikami. Cechą pozwalającą na najszybsze rozróżnienie tych drzew są pędy, owoce i korowina. Dodatkowo warto przyjrzeć się bliżej spodniej strony listków i ich gruczołkom.

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów Park Dittricha, skwer Ruuki i os. Żeromskiego; Warszawa Nowolipki; Wrocław Na grobli.

Nazwa angielska: W krajach anglojęzycznych zwany jest drzewem niebios - "heaven's tree", "tree of heaven".


- Zdjęcia bożodrzewu gruczołkowatego -


- Drzewa Polski - Atlas drzew -