Morwa - rodzina morwowate

Gatunki morwy: znamy 12 gatunków morw w tym uprawiana i sadzona w Polsce morwa biała (Morus alba) i w Chinach morwa czarna (Morus nigra).

W arboretach natknąć się jeszcze można na morwę czerwoną (Morus rubra).


Morwa biała (Morus alba)

Morwa biała kwiatyMorwa biała liść
Morwa biała: kwiaty i pierwszy liść drzewa

Cechy drzewa: Morwa biała to drzewo o wysokości do 15 metrów i pierśnicy 60-80 centymetrów. Korona szeroka, kulista. Korowina ciemnoszara z pomarańczowymi żłobieniami. Drzewo rośnie szybko do wieku 40-50 lat, później dynamika wzrostu spada. Żyje do 200-300 lat.

Liście. Liście szerokojajowate, a czasem bardzo zmienne - klapowane lub losowo powycinane. Na brzegu piłkowane lub ząbkowane. Kolor liści na wiosnę jeasno zielony, potem ciemnieje, liście są lśniące, jak polakierowane. Na jesieni kolor staje się żółty, wręcz złoty.
Kwiaty. Kwiaty jej są czterodzielne. Kwiaty męskie podłużnie walcowate z 4 pręcikami, zebrane w jasnożółtych i zielonkawych kotkach. Kwiaty żeńskie główkowate, wzniesione, z jednym słupkiem.
Kwitnienie. Morwa biała kwitnie w połowie maja.
Owoce. Owoce morwy to małe niełupki otoczone zmięśniałymi okrywami okwiatu. Tworzą podobny do jeżyny owoc złożony. Są one jadalne, chociaż smaczniejsze są owoce morwy czarnej, prawie nie występującej w Polsce. Owoce koloru od kremowego po różowy, czerwony, aż po czarny. Dojrzewają pod koniec lipca i szybko opadają z drzewa lub są zjadane przez ptaki.

Morwa biała gałązka latemMorwa biała owoc
Morwa biała: gałązka latem i owoc drzewa

Pochodzenie: Wschodnia Azja.

Rozmaitości: Najstarsza morwa biała w Polsce (wg Pacyniaka) rośnie na skwerze w Sulechowie, woj. lubuskie (dawne woj. zielonogórskie). Ma ona 270 lat, obwód pnia 440 cm, pierśnicę 131 cm, a wysokość 15 metrów (stan na 2011 rok).

Morwa biała jest uprawiana w Europie od XI-XII wieku. Wykorzystanie drzew morwy do hodowli jedwabników, którego gąsienice żerują na liściach tego drzewa, zgodnie z legendami chińskimi sięga aż 46 wieków, to jest do roku 2600 przed naszą erą. Źródła historyczne datują początek wykorzystania kokonów jedwabników, więc i drzew morwy na 30 wieków przed naszą erą. Późniejsza historia drogi morwy i jedwabników do Europy wiedzie przez Japonię, Persję, Bizancjum, Rzym i Francję. Ciekawostką jest fakt, że pierwsze papierowe pieniądze Chińczycy wykonali z kory i łyka morwy białej. Pędy i liście morwy zawierają hormon wzrostu.

Morwa jest uprawiana w wielu częściach świata, między innymi w południowych rejonach Skandynawii. Wyciągi z morwy używane były od wieków w tradycyjnym ziołolecznictwie. korzenie wykorzystywane były w chińskiej medycynie ludowej do leczenia cukrzycy, gorączki i kaszlu. Z niebieskich jagód do dziś produkuje się dżemy. Liście wykorzystuje się na wiele różnych sposobów, między innymi jako pożywienie dla jedwabników, czy do parzenia herbaty. W Japonii, a także w wielu krajach europejskich sprzedaje się ogromne ilości dodatków do żywności zawierających morwę, między innymi jako środek wspomagający odchudzanie. Badania wykazały, że liście morwy hamują działanie enzymów rozkładających węglowodany w organizmie.

Liście morwy są pięknym przykładem heterofilii u drzew. Heterofilia to tzw. różnolistność, co oznacza, że na jednym drzewie możemy spotkać liście o zupełnie różnych kształtach.

Morwa biała gałązka jesieniąMorwa biała gałązka jesienią
Morwa biała: gałązka z liściami jesienią

Drzewa podobne: Podobna jest morwa czarna. Na pierwszy rzut oka wszystkie morwy są bardzo podobne do siebie. A sprawę komplikuje jeszcze występowanie mieszańców różnych gatunków. Całe szczęście inne morwy w Polsce niemal nie występują, więc można założyć, że każda morwa spotkana w terenie to morwa biała.

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów, m.in. róg ul. Okrzei i Al. Partyzantów.


- Zdjęcia morwy białej -




Morwa czerwona (Morus rubra)

Morwa czerwona kwiatyMorwa czerwona liść
Morwa czerwona: kwiaty i liść drzewa

Cechy drzewa: Morwa czerwona to drzewo do kilku metrów wysokości. Liście grubsze i dużo bardziej wycinane i klapowane niż u morwy białej. Owoce koloru czerwonego, słodkie, większe i smaczniejsze.

Pochodzenie: Wschodnia Ameryka Północna. Wirginia USA.

Morwa czerwona gałązkaMorwa czerwona gałązka
Morwa czerwona: gałązka z liściami

Rozmaitości: Preferuje gleby piaszczyste i gliniaste. Rozmnaża się z nasion.

Drzewa podobne: Pozostałe gatunki morwy.

Lokalizacja zdjęć: Arboretum w Rogowie.


- -




- Drzewa Polski - Atlas drzew -