Orzesznik, przeorzech, hikora - rodzina orzechowate

Gatunki orzesznika: znamy 22 gatunki w tym trzy spotykane w Polsce: orzesznik gorzki (Carya cordiformis), orzesznik pięciolistkowy (Carya ovata) i orzesznik siedmiolistkowy (Carya laciniosa).

W kolekcjach rosną jeszcze mniej znane u nas: orzesznik blady (Carya pallida), orzesznik drobnoowocowy (Carya ovalis) i orzesznik nagi (Carya glabra).

Orzeszniki – owoce (orzeszki)
Orzeszniki – owoce (orzeszki)

Orzesznik gorzki (Carya cordiformis)

Orzesznik gorzki wiosnaOrzesznik gorzki kwiatostan
Orzesznik gorzki: pierwsze liście wiosną i kwiatostany

Cechy drzewa: Orzesznik gorzki to drzewo wysokości do 30 metrów, o cylindrycznej lub jajowatej koronie. Kora na pniu płytko bruzdowana i drobno spękana. Pączki brązowożółte lub złociste. Młode pędy rdzawo owłosione, starsze nagie, a zimą szare.

Kwiaty Kwiaty męskie zebrane są w długie, chude, zielone kotki, które wyrastają w kącikach liści z poprzedniego roku. Kwiaty żeńskie żółtawe, wyrastają na krótkich podstawkach na początku tegorocznego wzrostu pędu, małe, krótkie ok. 1 cm długości.
Kwitnienie. Orzesznik gorzki kwitnie pod koniec maja.
Liście. Liście 5-9 listkowe. Listki jajowato-lancetowate, stosunkowo wąskie, długości 8-15 cm, ostro piłkowane. Z wierzchu ciemnozielone, od spodu jaśniejsze i przynajmniej wzdłuż głównych nerwów owłosione. Jesienią liście orzesznika gorzkiego przebarwiają się wspaniale na żółte tony.
Owoce. Owoce - małe orzeszki - drobne, kuliste i lekko spłaszczone, średnicy do 2-3 cm. Najmniejsze ze wszystkich orzechów orzesznika. Zewnętrzna okrywa zielona, cienka, po dojrzeniu pęka najwyżej do połowy i nie odpada od orzeszka. Wewnętrzna okrywa gładka, bez wystających żeber, bardzo cienka. Jądro orzeszka gorzkie. Owoce dojrzewają w końcu września, utrzymują się długo na drzewie i spadają przez całą jesień i zimę.


Pochodzenie: Wschodnia część Ameryki Północnej.

Orzesznik gorzki liśćOrzesznik gorzki orzech
Orzesznik gorzki: liście i orzech

Rozmaitości: Orzesznik ten rośnie głównie w dolinach rzek, na glebach podmokłych i bagnistych. Drzewo to jest od dawna uprawiane w Europie lecz głównie w krajach zachodnich. Jest bardzo wytrzymały na niskie temperatury. Wymaga gleb wilgotnych. Cechują go dekoracyjne liście, zwłaszcza jesienną porą. Orzechy niejadalne. Czasami spotykany jest w naszych starych parkach.

Drzewa podobne: Wszystkie orzeszniki są do siebie podobne. Trzeba zwracać uwagę na liczbę i kształt listków oraz wygląd i rozmiar orzechów. Są też różnice w wyglądzie korowiny.

Orzesznik gorzki orzechyOrzesznik gorzki jesienne przebarwienia
Orzesznik gorzki: orzechy i gałązka jesienią

Lokalizacja zdjęć: Arboretum w Rogowie, Ogród Botaniczny UW w Warszawie, Park Skaryszewski w Warszawie.

Nazwa angielska: Bitternut.


- Zdjęcia orzesznika gorzkiego -




Orzesznik pięciolistkowy (Carya ovata)

Orzesznik pięciolistkowy pąkOrzesznik pięciolistkowy kora
Orzesznik pięciolistkowy: pąk i kora

Cechy drzewa: Orzesznik pięciolistkowy to drzewo do 25 metrów wysokości o jasnoszarej, łuszczącej się korowinie. Pączki pokryte czarnymi łuskami.

Liście. Liście pięciolistkowe. Szczytowy listek największy. Listki eliptyczne lub odwrotnie jajowate, do 15 cm długości, pikowane. Jesienią przebarwiają się na złotożółty kolor.
Owoce. Owoce kuliste do 6 cm średnicy, w grubej okrywie, pękającej i odpadającej po dojrzeniu. Orzech jest wyraźnie żebrowany i posiada cienką, białą skorupkę. Dość smaczny, jadalny.


Pochodzenie: Ameryka Północna i Chiny.

Orzesznik pięciolistkowy liśćOrzesznik pięciolistkowy orzechy
Orzesznik pięciolistkowy: liść i orzechy

Rozmaitości: Wytrzymały na nasze mrozy. Spotykany w parkach północnej i zachodniej Polski. Rośnie w dolinach rzek, na zboczach, na równinach, na żyznych, dostatecznie wilgotnych glebach. Wchodzi w skład wielogatunkowych lasów liściastych. Orzesznik ten również do dawna (od roku 1629) znany jest w Europie. W Ameryce uprawiany w licznych odmianach ze względu na smaczne owoce i cenne drewno.

Drzewa podobne: Wszystkie orzeszniki są do siebie podobne. Trzeba zwracać uwagę na liczbę i kształt listków oraz wygląd orzechów.

Orzesznik pięciolistkowy liść jesieńOrzesznik pięciolistkowy przebarwienia jesienią
Orzesznik pięciolistkowy: liście jesienią

Lokalizacja zdjęć: Arboretum w Karnieszewicach i Rogowie.

Nazwa angielska: Shagbark hickory.


- Zdjęcia orzesznika pięciolistkowego -




Orzesznik siedmiolistkowy (Carya laciniosa)

Orzesznik siedmiolistkowy pąkOrzesznik siedmiolistkowy wiosną
Orzesznik siedmiolistkowy: pąk i liście wiosną

Cechy drzewa: Orzesznik siedmiolistkowy to drzewo wysokości do 30 metrów, o gęstej, szerokiej koronie. Pień prosty, zwykle wysoko oczyszczony z bocznych gałęzi, pokryty silnie łuszczącą się korowiną, która odpada w długich płatach, często długości do 80 cm i więcej. Odstające płaty korowiny nadają pniom tego drzewa charakterystyczny wygląd. Pączki szczytowe bardzo duże, brązowoszare, przylegająco owłosione. Pędy grube, młode owłosione, szare nagie, w zimie jasnobrązowe.

Liście. Liście 7-listkowe, duże. Listki długości 10-20 cm, szczytowy listek największy, szerokolancetowate lub jajowate, krotko zaostrzone, piłkowane, pod spodem trwale owłosione. Osadki liściowe często pozostają jakiś czas na gałęziach po opadnięciu listków. Liście w chwili rozwijania na wiosnę otoczone są charakterystycznymi, dużymi okrywami (wewnętrzne łuski pączków). Jesienią liście przebarwiają się na jasnobrązowo.
Owoce. Owoce to duże, ok. 7 cm średnicy, orzechy, okrągławe o średnio grubych, rozpadających się po dojrzeniu okrywach zewnętrznych. Orzech ten jest spłaszczony, z wyraźnymi żebrami, grubościenny. Jądro słodkie i dość smaczne, ale niewielkie i trudne do wydobycia z twardych łupin. W Polsce owoce dojrzewają w październiku, lecz spadają z drzewa późną jesienią i zimą aż do wiosny.


Pochodzenie: Wschodnia część Ameryki Północnej.

Orzesznik siedmiolistkowy liśćOrzesznik siedmiolistkowy gałązka
Orzesznik siedmiolistkowy: gałązka i liście

Rozmaitości: Rośnie w lasach łęgowych (dorzecze Misssisipi), na terenach zalewanych wodami powodziowymi. Gatunek tego orzesznika znany jest w Europie od początku XIX wieku. Wytrzymały na niskie temperatury. Jeden z najpiękniejszych orzeszników, bardzo dekoracyjny zarówno wiosną jak i na jesieni. W parkach rzadko spotykany. Sadzić należy pojedynczo lub w luźnych grupach.

Drzewa podobne: Dość charakterystyczna korowina pozwala go łatwiej rozróżnić od pozostałych orzeszników.

Orzesznik siedmiolistkowy przebarwienia jesieniąOrzesznik siedmiolistkowy orzechy
Orzesznik siedmiolistkowy: gałązka jesienią i orzechy

Lokalizacja zdjęć: Arboretum w Rogowie.

Nazwa angielska: Shellbark hickory.


- -




- Drzewa Polski - Atlas drzew -