Topola - rodzina wierzbowate

Gatunki topoli: znamy ok. 40 gatunków, w tym spotykane w Polsce: topola biała, topola szara, topola czarna, topola osika, topola berlińska, topola kanadyjska, topola balsamiczna i topola Simona.

Te mniej znane topole to: topola włochata, topola amerykańska, topola wielkolistna, topola Maksimowicza, topola petrowska, topola kalifornijska, topola kórnicka, topola Wilsona oraz wiele mieszańców gatunkowych. Topole to chyba najtrudniej rozpoznawalne drzewa. Różnice między gatunkami czasami są bardzo niewielkie.


Topola biała, białodrzew (Populus alba) Gatunek rodzimy

Sekcja Populus - topole białe i osiki

Topola biała pąk kwiatowyTopola biała kwitnienie
Topola biała: kotki kwiatowe i kwitnienie

Cechy drzewa: Topola biała to wysokie drzewo dorastające do 30-40 metrów wysokości. Kora generalnie szarobiała i mocno podłużnie spękana. W środkowych i górnych częściach pnia kora jest srebrzystoszara z dużymi przetchlinkami, o charakterystycznym romboidalnym kształcie. W dolnej części natomiast kora jest czarna - szczególnie u starszych drzew. Topola biała ma silnie rozwinięty system korzeniowy, daje liczne odrośla korzeniowe. Młode pędy i pączki są obficie okryte białym kutnerem. Na pączkach widać wyraźnie łuski.

Topola biała pierwsze liścieTopola biała kora
Topola biała: pierwsze liście i kora drzewa

Liście. Liście ułożone skrętolegle. Liście 3-5 klapowe o długości do 10 cm. Ogonek liściowy dość długi. Duże liście na długopędach mają długi ogonek i są głęboko klapowane. Od góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte śnieżnobiałym kutnerem. Liście na krótkopędach natomiast mają brzegi faliste. Są mniejsze, delikatnie zaokrąglone i nie są klapowane. Jesienią przybierają żółtawe barwy.
Kwiaty. Kwiaty w postaci długich kotków. Kwiatostany luźno zwisają: męskie są grube i czerwone, żeńskie cienkie i żółtozielone.
Kwitnienie. Połowa kwietnia.
Owoce. Owocem jest zielona torebka pękająca na dwie części i wypuszczająca puch z nasionami. Nasiona bardzo drobne, z włoskami przypominającymi watę cukrową.

Topola biała owocTopola biała owocowanie
Topola biała: owoc i wypuszczanie nasion

Pochodzenie: Środkowa i południowa Europa i Azja.

Rozmaitości: Najstarsza topola biała rosła w Januszkowicach - wieś, dawne woj. tarnowskie. Drzewo miało ok. 220 lat, obwód 744 cm, pierśnicę 237 cm, wysokość 37,7 metra. Drzewo zostało ścięte w połowie lat 90. ubiegłego wieku. Obecnie za takie największe można uważać topolę białą z Kromolina, woj. dolnośląskie, wiek 180 lat, obwód 715 cm (dane z 2012 roku). Kolejna i jeszcze starsza to topola biała Królewa w woj. pomorskim, wiek 200 lat, wyskość 33 metry, obwód 903 cm (dane z 2013 roku). Wymieniam ją na drugim miejscu, gdyż powstała ze zrośnięcia ze sobą 2 pni - różnych drzew. Najwyższą topolą białą jest ta z Mińska Mazowieckiego, wiek 230 lat, wysokość 42 metry, obwód 739 cm (dane z 2015 roku). Warto jeszcze wspomnieć o topoli białej z Leszna woj. mazowieckie - tzw. Topola Lesznowska - do 2012 roku najgrubsza topola w Polsce, o obwodzie 1035 cm i wieku szacowanym na 330 lat! W nocy 4/5 maja 2012 roku z przyczyn naturalnych drzewo uległo całkowitemu złamaniu.

Topola biała liścieTopola biała spodnia strona liści
Topola biała: liście wierzch i spód

Topola biała jest bardzo światłożądna, ma niezbyt duże wymagania glebowe, ale najlepiej rośnie na żyznych glebach zalewowych. Kwitnie od marca do kwietnia, jeszcze przed rozwojem liści, jest wiatropylna. Pyłek topoli bardzo rzadko wywołuje alergię u ludzi uczulonych. Częściej poprostu działa drażniąco i doprowadza do kichnięcia.

Topola biała liście jesieniąTopola biała jesienne liście
Topola biała: liście jesienią

Drzewa podobne: Brak - chociaż amator przyrody może mieć problem z rozróżnieniem topoli białej od topoli szarej. Od pozostałych gatunków drzew dość łatwo ją odróżnić.

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów: róg Bohaterów i Al. Partyzantów (drzewo to już nie istnieje), cmentarz, park przy stawie św. Jana, galeria garbarnia. Park Morskie Oko, Pola Mokotowskie, Park Malickiego w Warszawie.


- Zdjęcia topoli białej -




Topola osika, osika, topola drżąca (Populus tremula) Gatunek rodzimy

Sekcja Populus - topole białe i osiki

Topola osika pąkTopola osika kora
Topola osika: pąk i kora drzewa

Cechy drzewa: Topola osika osiąga wysokość do 20 metrów. Pień prosty, kora cienka, gładka, zielonkawa, która z wiekiem staje się szara i popękana. Na korze widoczne małe, czarnawe, romboidalne przetchlinki.

Liście. Liście na długich ogonkach, skrętoległe, prawie okrągłe, nieregularnie ząbkowane, przypominają wielobok. Z wierzchu zielone i błeszczące, a spodem jasnozielone. Jesienią przebarwiają się na żółte i pomarańczowe tony.
Kwitnienie. Topla osika do roślina dwupienna. Kwiatostany męskie to kotki długości 5–8 cm o purpurowych pylnikach. Kotki żeńskie są nieco krótsze i zielonkawe. Potem się wydłużają do 8–12 cm. Kwitnie ma miejsce na przełomie marca i kwietnia. Owoce. Owoce typowe - zielone, długie kotki z torebkami wiszącymi na krótkich ogonkach. Pod koniec kwietnia i na początku maja z pękających torebek wydostaje się biały puch zawierający malutkie nasiona.

Pochodzenie: Europa i Syberia.

Topola osika pierwsze liścieTopola osika kwiatostan
Topola osika: pierwsze liście i kwiatostany

Rozmaitości: Topola osika bardzo często bywa spotykana w naszych lasach. Wykształca liczne odrośla korzeniowe. To jeden z najważniejszych gatunków drzew pionierskich w naszym klimacie. Łatwo ją spotkać na obrzeżach lasów i dróg. Ze względu na trzepoczące na wietrze liście zwana jest topolą drżącą.

Najgrubszą w Polsce, i tym samym prawdopodobnie najstarszą osiką, jest drzewo z Jastewa, woj. małopolskie, wiek 150 lat, wysokość 37 metrów, obwód 461 cm (dane z 2015 roku).

Topola osika owocTopola osika wysyp nasion
Topola osika: owoc i nasiona

Drzewa podobne: Brak drzew podobnych, raczej łatwa do identyfikacji po charakterystycznych liściach. Osobie, która zaczyna naukę rozpoznawania drzew, topola osika może mylić się z topolą szarą.

Topola osika liśćTopola osika liście jesienią
Topola osika: liść i gałązka jesienią

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów os. Wschód, droga w Henryszewie.


- -




Topole - strona 2

- Drzewa Polski - Atlas drzew -