Cechy drzewa:
Jarząb brekinia zwany brzękiem należy do największych jarzębów występujących w Polsce. Osiąga wysokość do 20-30 metrów i 60 cm średnicy pnia. Korę ma ciemną i popękaną, podobnie jak u gruszy pospolitej.
Kwiaty. Kwiaty wyglądają podobnie, jak kwiaty zwykłej jarzębiny, chociaż baldachy są luźniejsze.
Kwitnienie. Brzęk kwitnie w drugiej połowie maja i na początku czerwca. Podobnie jak owoców, kwiatów szukać trzeba w wierzchołkach drzew.
Liście. Liście jajowate, długości do 18 cm, z 3-5 ostrymi, piłkowatymi klapami.
Owoce. Owoce są owalne, ok. 1,5 cm długości, brązowe i jasno nakrapiane. Są to przetchlinki - otwory, które pełnią funkcję otworów wentylacyjnych. Dojrzewają w październiku i listopadzie. Niełatwo je jednak znaleźć, bo brekinia owocuje nie każdego roku, a w dodatku owoce są skupione w wierzchołkowych częściach drzewa.
Pochodzenie: Drzewo rodzime, Europa, Azja Mniejsza, Kaukaz.
Rozmaitości:
Jarząb brekinia, oprócz limby, cisa, brzozy ojcowskiej i jarząbu szwedzkiego, jest jednym z pięciu gatunków drzew, które podlegają w całej
Polsce ochronie gatunkowej. Według obowiązujących przepisów nie wolno ścinać drzew chronionych, ani zrywać jakichkolwiek ich części, chyba że jest to związane z prowadzeniem racjonalnej gospodarki człowieka, w szczególności rolnej, leśnej i rybackiej. Nie wolno też sprzedawać, kupować i przenosić roślin chronionych ani ich części.
Najstarsza brekinia rośnie w Lubatyniu - wieś, gm.Babiak, dawne woj. konińskie. Liczy ona około 190 lat, ma obwód 205 cm, pierśnicę 65 cm, a wysokość 24 metry.
W Polsce jarząb brekinia osiąga swoją północno-wschodnią granicę występowania. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych. W cieniu owocuje bardzo mizernie.
Od 2️003 roku Arboretum Leśne w Sycowie realizuje zadania związane z odbudową liczebności populacji oraz tworzeniem i zakładaniem zastępczych stanowisk jarzębu brekinii w zasięgu jego naturalnego występowania. Od 2004 roku została założona tam powierzchnia zachowawcza jarzębu brekinii, o powierzchni 2️,6️3️ ha, która aktualnie stanowi dodatkowe źródło nasion do produkcji materiału roślinnego sadzonek. W 2️0️1️2️ roku po uzyskaniu wytycznych z Instytutu Badawczego Leśnictwa założono na terenie tego Arboretum powierzchnię doświadczalną proweniencyjno-rodowej jarzębu brekinii, o powierzchni 0️,4️2️ ha.
Drzewa podobne: Liście są trochę podobne do dużych liści głogu szkarłatnego. Cechą diagnostyczną liści brzęku jest prawie prosty kąt, jaki tworzą osie najniższych klap z główną osią liścia.
Lokalizacja zdjęć: Arboretum w Rogowie, Ogród Botaniczny w Łodzi.
Nazwa angielska: Wild service tree.
Cechy drzewa:
Jarząb mączny to małe drzewko o wysokości 6-12 metrów. Posiada prosty pień i bardzo regularną koronę.
Młode gałązki filcowato owłosione, później jasnobrązowe. Z wiekiem kora bardziej spękana o
szarej barwie.
Liście. Liście skrętoległe, pojedyncze, podwójnie piłkowane z krótkim ogonkiem. Długość 5-8 cm, szerokość 4-6 cm z wierzchu ciemnozielone od
spodu filcowate z charakterystycznym, białym nalotem. Jesienią złotożółte lub żółtawoczerwone.
Kwiaty. Liczne kwiaty w szczytowych, parasolowatych wiechach.
Owoce Owoce czerwone, szerokości do 2 cm, o kształcie jabłuszka z mączystym miąższem, bez smaku, po ogrzaniu jadalne. Owoce dojrzewają później niż u pozostałych czerwonoowocowych jarzębów.
Pochodzenie: Suche, ciepłe stanowiska, skaliste zbocza i obrzeża lasów Europy.
Rozmaitości: Drewna nie wykorzystuje się do konkretnych celów. Dawniej jego owoce były wykorzystywane do pieczenia chleba, jako namiastka mąki.
Drzewa podobne: Mylony bywa z jarzębem szwedzkim. Spodnia, biaława strona liści i kutner na młodych pędach dobrze rozróżnia te drzewa.
Lokalizacja zdjęć: Żyrardów osiedle Żeromskiego (ul. Struga), os. Wschód, arboretum w Rogowie.
Nazwa angielska: Whitebeam.
Cechy drzewa:
Jarzębina to niewielkie drzewo do 15 metrów wysokości. Charakteryzuje się gładką, srebrzystoszarą korą, na starszych egzemplarzach czarniawą i podłużnie spękaną.
Liście. Skrętoległe, złożone, nieparzystopierzaste liście z ogonkiem 3 cm, o całkowitej długości do 15 cm. Liście składają się z 9-17 podłużnie owalnych listków o końcach ostro piłkowanych, o długości 5 cm. Liście po roztarciu pachną gorzkimi migdałami.
Matowo-zielone latem, przybierają na jesieni barwę złotożółtą do czerwono-żółtej.
Kwiaty. Białe kwiaty tworzą wzniesione, rozpostarte baldachy.
Owoce. Małe, kuliste, czerwone, pomarańczowe, koralowe owoce zawierające trzy nasiona i są zebrane w grona. Owoce jadalne o gorzkawym smaku.
Pochodzenie: Drzewo rodzime. Europa.
Rozmaitości:
Najstarszy jarząb pospolity rośnie w Lubiniu gm. Świnoujście, dawne woj. szczecińskie. Wiek drzewa oblicza się na 135 lat,
obwód 183 cm, pierśnica 58 cm, a wysokość drzewa 15 m.
Owoce przerabia się na alkohol - jarzębiak bądź na przetwory. Drewno nadaje się na materiał tokarski.
Drzewa podobne: Liście ma bardzo podobne do mniej znanego u nas jarzębu dalekowschodniego. Z popularnych u nas drzew jest nie do pomylenia.
Lokalizacja zdjęć: Żyrardów okolice ul. Struga i Reymonta, osiedla Wschód i Zatorze.
Nazwa angielska: Rowan.
Cechy drzewa:
Jarząb szwedzki to drzewo do 20 metrów wysokości o szerokiej koronie.
Liście. Liście ciemnozielone do 10 cm długości, pojedyncze, eliptyczne lub odwrotnie jajowate, pierzasto klapowane. Klapy tępe, nieregularnie piłkowane.
Kwiaty Kwiatostany pojawiają się w maju, mają do 10 cm szerokości.
Owoce Owoce pomarańczowoczerwone elipsoidalne, 12 mm szerokości.
Pochodzenie: Drzewo rodzime, Europa Północna.
Rozmaitości: Najstarszy jarząb szwedzki rośnie w Salino - wieś, gm. Gniewowo, dawne woj. gdańskie. Liczy około 205 lat, na wysokości 0,5 m od ziemi ma obwód 440 cm i średnicę 140 cm, a wysokość zaledwie 9,5 m. Objęty jest całkowitą ochroną.
Drzewa podobne: Z daleka, dla początkującego przyrodnika, może przypominać jarząb mączny.
Lokalizacja zdjęć: Żyrardów osiedle Kościuszki, okolice dworca PKP, osiedle Wschód.
Nazwa angielska: Swedish whitebeam.